آشنایی با حرکات و عضلات کتف
مفصل ترقوه و کتف زائده آخرمی کتف با سر اخرمی استخوان ترقوه مفصلی متحرک از نوع سه محوره می سازد. مفصلی بسیار ضعیف که ساختمان مفصلی ندارد و براحتی در می رود و فقط توسط لیگامنت کتف – ترقوه محکم نگهداری می شود. این مفصل دارای سه محور حرکتی است و ضمناً دارای حرکتی خطی به مقدار کم است. با سایت دانستنی های ورزشی همراه باشید.
مفصل ترقوه و جناغ
این مفصل از اتصال سرجناغی استخوان ترقوه با قسمت سر استخوان جناغ سینه بوجود می آید. ساختمان کروی دارد و دارای حرکات کامل حول سه محور حرکتی می باشد.
بالا رفتن كتف: در اين حركت كتف بدون هيچ چرخشي و به صورت مستقيم به سمت بالا تغيير وضعيت می دهد. در اين حركت، لبه داخلی كتف از شروع تا پايان حركت، موازی با ستون فقرات، به سمت بالا حركت می كند. حركت بالا كشيدن كتف از مفصل جناغ ترقوه انجام می شود.
پايين كشيدن كتف: برگشت از حالت بالا تا رسيدن به وضع طبيعی
دورشدن كتف: كتف بدون چرخش از خط ميانی بدن دور می شود. در واقع، حركت دورشدن كتف به معنای دقيق كلمه حركتی فرضی است و امكانپذير نيست،
زيرا: ۱- حالت كروی شكل قفسه سينه كه در واقع كتف بر روی آن حركت دارد. ۲ -كشيده شدن استخوان ترقوه به جلو حول محور عمودی و موازی با سطح افقی
نزديک شدن كتف: نزديک شدن لبه داخلي دو كتف به يكديگر را گويند. اين حركت به صورت خطی انجام می شود و كتف چرخشی حول محور خاصی ندارد.
چرخش بالايی كتف: اين حركت حول محور افقی – سهمی (ساجيتال) انجام می شود. به اين صورت كه در انجام چرخش، زاويه تحتانی كتف به سمت خارج و بالا متمايل می شود و انتهای خار كتف (زاويه بالايی و داخلی) به ستون فقرات نزديک می شود.
چرخش پايينی كتف: برگشت زاويه تحتانی كتف، از حالت چرخش بالايی به سمت ستون فقرات
بلندشدن لبه پايينی استخوان كتف و برگشت به حالت اوليه: این حرکت حول محور افقی- عرض ( فرونتال ) صورت می گیرد.به صورتی که زاویه تحتانی کتف از سطح بدن فاصله می گیرد.ایین حرکت همراه با حرکت فرا باز شدن ( هایپراکستنشن ) بازو است و بدون حرکت بازو امکان پذیر نیست.
عضلات کتف
عضلات نزديک كننده كتف
عضلات متوازی‌الاضلاع، ذوزنقه و گوشه‌ای باعث نزديک شدن كتف به خط ميانی بدن می شوند.
عضله ذوزنقه‌ای
يكي از عضلات وسيع ناحيه خلفی تنه است. اين عضله از استخوان پسسری تا مهره‌های پشتی را پوشش می‌دهد كه به چهار بخش تقسيم می گردد:
بخش اول
سرثابت: استخوان پسسری (پايه جمجمه).
سر متحرک : سطح خلفی یک سوم ابتدای استخوان ترقوه.
عملكرد: كشش بالايس استخوان كتف
بخش دوم
سرثابت: ليگامنت گردنی.
سر متحرک: زايده آخرومي.
عملكرد: كشش بالايی (به صورت جزئی)، نزديک كننده و چرخش دهنده بالايی كتف است.
بخش سوم
سرثابت: زايده شوكی مهره هفتم گردنی و سه مهره پشتی
سر متحرک: خار كتف.
عملکرد: نزدیک كردن كتف است.
بخش چهارم
سرثابت: زايده شوكی چهارمين تا دوازدهمين مهره پشتی.
سر متحرک: پايه خار كتف.
عملکرد: ثابتكردن، نزديک كردن، پايين كشيدن و چرخش كتف به طرف بالاومهمترين وظيفه آن ثابت كردن كتف برای حركات بازو است.
عضله متوازی الاضلاع
در ثابت كردن استخوان کتف در موقع حركت بازو نقش مهمی به عهده دارد.
سرثابت: زايده شوكی آخرين مهره گردنی و پنج مهره اول پشتی
سر متحرک: لبه داخلی كتف
عملکرد: علاوه بر نزديک كردن كتف، موجب پايين كشيدن اين عضو نيز می شود.
عضله گوشه‌ای
عمل اصلي بالا كشيدن استخوان كتف و به صورت ضعيف در حركت نزديک كردن كتف مؤثر است.
عضلات دوركننده كتف
دو عضله دندانه‌ای قدامی و سينه ای كوچک باعث دورشدن كتف از ستون فقرات می شوند.
عضله دندانه‌ای بزرگ
در زير استخوان كتف قرار دارد، نقش بسيار مهمی را در ثابتكردن كتف عهدهدار است.
سرثابت: سطح تمامی دنده‌ها
سر متحرک: لبه داخلی سطح قدامی استخوان كتف، بين زاويه فوقانی و تحتانی مفصل
عملکرد: دوركردن كتف از خط ميانی بدن، چرخش بالايی كتف
عضله سینه ای کوچک
در بخش عضلات پایین کشنده کتف توضیح داده خواهد شد.
عضلات پایین کشندۀ کتف
پايين كشيدن كتف با سه عضله سينه‌ای كوچک، قسمت چهارم عضله ذوزنقه‌ای و عضله تحت ترقوه‌ای انجام می‌شود.
عضله سينه‌ای كوچک
از عضلات عمقی بدن است، در قسمت قدامی سينه قرار دارد.
سرثابت: دنده‌های سوم، چهارم و پنجم
سرمتحرک: كناره داخلی و سطح فوقانی زايده غرابی
عملکرد: كشش پايينی كتف ،دوركردن اين استخوان از خط ميانی بدن و چرخش آن به طرف پايين نقش دارد.
عضله تحت ترقوه ای
عضله تحت ترقوه‌ای از عضلات بخش قدامی سينه است كه در زير ترقوه قرار دارد.
سرثابت: سطح فوقانی غضروف اولين دنده.
سرمتحرک: ناودان زير ترقوه.
عملکرد: پايين كشيدن كتف، ثابتكردن اين استخوان (مفصل ترقوه جناغی) و در بالا كشيدن دنده اول نيز مؤثر است.
عضلات بالا کشندۀ کتف
كشش بالايی كتف به كمک عضلات گوشه‌ای، متوازی الاضلاع و ذوزنقه (بخش اول و دوم) انجام می گيرد.
عضله گوشه‌ای
در گوشه فوقانی كتف قرار دارد، مهمترين عضله در كشش بالايی كتف به حساب می‌آيد.
سرثابت: زايده عرضی چهار مهره اول گردنی.
سر متحرک: لبه داخلی استخوان كتف بين زاويه بالايی و پايه خار كتف.
عملکرد: بالا كشيدن كتف، نزديک كردن و چرخش پاييني کتف. همچنين، اگر كتف ثابت باشد، انقباض يک طرفه عضله باعث حركت خم شدن جانبی گردن نيز می گردد.
عضلات متوازی‌الاضلاع و ذوزنقه (بخش اول و دوم) قبلاً توضیح داده شده اند
عضلات مؤثر در چرخش بالايی كتف
چرخش بالايی كتف به كمک عضلات ذوزنقه‌ای بخش ۴ و۲ و دندانه‌ای قدامی انجام می‌گيرد.
عضلات مؤثر در چرخش پايينی كتف
چرخش پايينی كتف را عضلات متوازی الاضلاع، گوشه‌ای و سينه‌ای كوچک انجام می‌دهند.
بلندشدن زاويه تحتانی كتف
بلندشدن زاويه تحتانی كتف به صورت غيرفعال انجام می‌گيرد.
بدين معني كه اين حركت با انقباض عضله يا عضلات خاصی به وجود نمی آيد. با حركت بازو به طرف عقب و فشاری كه سر استخوان به حفره دوری وارد می آورد، اين حركت در كتف ايجاد می شود.
عضله سينه‌ای كوچک به طور بسيار ضعيف در بلند شدن زاویه تحتانی كتف مؤثر است.