تصویرسازی ذهنی در ورزش
تصویرسازی ذهنی را می‌توان استفاده از همه حواس برای بازسازی یا ساخت تجربه‌ای در ذهن تعریف کرد. با سایت دانستنی های ورزشی همراه باشید.
یکی از نکات مهم در در درک تصویرسازی این است که تصویرسازی تجربه‌ای چند حسی است. تصویرسازی استفاده از همه حواس و نه فقط دیدن است. هر چه حواس بیشتری در تصویرسازی استفاده شود تجربه واقعی‌تر در ذهن ایجاد میشود.
با تصویرسازی، تجارب در ذهن بازسازی میشود یا رویدادهای آینده به تصویر در می‌آید. به طور طبیعی ذهن همیشه مشغول بازسازی تصاویر است. زمانی که ورزشکار اجرای زیبای حرکات ورزشی را از مجری دیگر می‌بیند و آن را بارها در ذهن خود تکرار می‌کند، مشغول بازسازی تصاویر است که از قضا بر عملکردش مؤثر است.
سومین ویژگی مهم تصویرسازی این است که تصاویر بدون نیاز به محکر‌های بیرونی ایجاد می‌شوند. در واقع تجربه‌های حسی در ذهن روی می‌دهند. بازیکن تنیس در حالی که روی تخت دراز کشیده، تنیس بازی می‌کند. او حتی توپ، راکت و حرکت‌ها را نیز حس می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده است زمانی که شخص در تصویرسازی واضح مستغرق میشود، مغز این تصاویر را همانند تصاویر واقعی با محرک بیرونی تلقی می‌کند.
در تصویرسازی ذهنی ورزشکار خود را در موقعیت اجرای ورزشی با تمام حواس (بینایی، شنوایی، بویایی و…) مجسم می‌کند. تصاویر این تجسم باید شامل اجرای موفقیت‌آمیز ورزشکار و احساس رضایت وی از عملکردش باشد.
از تصویرسازی ذهنی در موارد زیر می‌توان سود جست:
آشناسازی ورزشکار با موقعیت مسابقه، رشته ورزشی، الگوی پیچیده یک بازی یا یک روتین
ایجاد انگیزه با یادآوری تصاویر مربوط به اهداف خود، پیروزی در رقابت‌های گذشته یا شکست حریف
ارتقاء مهارت یا مهارتهایی که ورزشکاران در حال فراگیری یا اصلاح آن‌ها است.
کاستن از افکار منفی با تمرکز بر نتایج مثبت.
تمرکز دوباره زمانی که نیاز باشد. مثلا اگر اجرا کند و بد است ورزشکار با تجسم اجراهای خوب قبلی می‌تواند به بهبود عملکرد خود کمک نماید.
مشاهده موفقیت زمانی که اجرای مهارتهای ورزشکار مطلوب و منتج به نتایج دلخواه است.
تدارک محیط برای اجرای توآم با تمرکز ذهنی.
در تصویرسازی ذهنی روی پیآمدهای اجرا تمرکز نمی‌شود بلکه تمرکز بر اعمالی است که منجر به نتایج دلخواه میشود.
فواید تصویرسازی ذهنی
توسعه اعتماد به نفس
توسعه روش‌هایی که سبب میشود ورزشکار روی راهبردهایی که منجر به بهبود عملکرد ورزشی میشود تمرکز نماید.
افزایش میزان توجه ورزشکار روی مهارتهایی که قصد یادگیری یا اصلاح آن را دارد.
کمک در موقعیت رقابت و مسابقه
وقتی با روش‌های آرام‌سازی توآم شود نتایج مفید زیر را در پی دارد
ارتقای سطح استراحت، بازگشت به حال اولیه و بهبود
رفع تنش‌های ناشی از عکس العمل‌ها مانند تنش‌های عضلانی
ایجاد حالت جسمی و ذهنی که فرد پذیرای افکار مثبت باشد
ایجاد سطح مناسبی از برانگیختگی جسمی و ذهنی پیش از مسابقه
شیوه استفاده تصویرسازی ذهنی
موارد استفاده از تصویرسازی
از تصویرسازی ذهنی می‌توان به مقاصد مختلف برای پیشبرد مهارتهای جسمانی و روانی استفاده کرد. مواردی از قبیل:
افزایش تمرکز
تصویرسازی آنچه باید انجام شود، مرور نحوه اجرای آن و راه‌های واکنش در شرایط خاص از سرگردانی ذهن پیشگیری می‌کند.
افزایش اعتماد به نفس
هنگامی این اتفاق می‌افتد که که اجرای مهارتی که ورزشکار در آن ضعیف است به صورت صحیح تصویرسازی شود، مثلا: ” اگر در بازی والیبال سرویس را هدر داده است و در زدن سرویس اعتماد به نفس ندارد، خود را در حال زدن سرویس درست، دقیق و قوی تصور کند.
کنترل پاسخ‌های هیجانی
از تصویرسازی می توان هم برای افزایش انگیختگی و هم برای کاهش آن استفاده کرد. با تصور عملکرد موفق و برتری ها، انگیختگی افزایش می‌یابد.
زمان استفاده از تصویرسازی ذهنی
برای مهارت یافتن در تصویرسازی باید این کار را در مسیر رفتن به تمرین، هنگام تمرین و بعد از تمرین انجام دهید. درجلسات تمرین قبل از انجام مهارت ورزشی آن را در ذهن خود مجسم نمایید. هنگام تصویرسازی خود را در حال اجرای اعمال ورزشی طوری مشاهده و احساس کنید که در واقع دوست دارید آن‌ها را اجرا کنید. پیش از مسابقه از تصویرسازی استفاده کرده و خود را در اجرا موفق و برنده مجسم نمایید.
چگونگی حفظ تمرکز
احتمالا ورزشکاری را دیده‌اید که از اجرای خود عصبانی شده اند. علت این است که ورزشکار روی خطای خود که قابل برگشت نیست (افکار منفی) تمرکز می‌کند، نه روی شیوه بهبود عملکرد (افکار مثبت).
در روانشناسی ورزشی از روش «طرح وقفه» برای جلوگیری از گرفتار شدن ورزشکار در بند افکار منفی استفاده میشود. طرح وقفه عبارت است از لغت یا عباراتی که مربی هنگام تمرین یا مسابقه برای تغییر افکار ورزشکار از شکل منفی به مثبت استفاده می‌کند. بسیاری از ورزشکاران الگویی دارند که از آن تقلید می‌نمایند، استفاده مربی از نام این الگو می‌تواند ورزشکار را از بند افکار منفی رهایی بخشد. چراکه ورزشکار با شنیدن نام الگوی خود روی روش وی تمرکز کرده که این کار منجر به شکل گیری افکار مثبت میشود. با تکرار این روش ورزشکار یاد می‌گیرد بجای جای دادن افکار منفی، از افکار مثبت برای بهبود عملکرد خود استفاده نماید.
بیشتر بخوانید: بی اشتهایی عصبی در بانوان ورزشکار