اعتیاد به ورزش یا وابستگی ناسالم به ورزش چیست؟

در جامعه امروزی به دلیل دستیابی به تناسب اندام، لذت بیشتر و یا سطح قهرمانی، ورزش به طور فزاینده رو به رشد است. با سایت دانستنی های ورزشی همراه باشید.

اما در بعضی موارد وابستگی زیاد به ورزش و عدم رضایت از هدفی که در این فعالیت بدنی به دنبال آن هستید؛ می تواند موجب عوارض جسمی و بدنی شود.

خانمی که برای لاغر شدن به دنبال کاهش چربی بدن است اما در این مسیر به علت وسواس زیاد چربی زیادی در بدن از دست می دهد، باید منتظر توقف عادت ماهانه و تخمک گذاری هم شود، حتی شکستگی های استرسی و پوکی استخوان که عوارض وابستگی ناسالم به ورزش است. در این مطلب با مجله علم ورزش همراه شوید تا بیشتر با مبحث اعتیاد به ورزش و علائم و نشانه های آن آشنا شوید.

اعتیاد به ورزش چیست؟
اعتیاد ورزشی یک اتکای ناسالم و غیر عادی به ورزش برای عملکرد روزانه شخص است. در این موارد معمولاً پرداختن به ورزش به عنوان تنها وسیله دفاعی در برابر استرس های روزمره در می آید و فرد بیشتر به آن می پردازد. اعتیاد به ورزش مسئله ای نادر است اما حقیقت دارد. به ازای هر انسانی که بیش از حد ورزش می کند، صدها انسان هستند که اصلاً ورزش نمی کنند. معمولاً آن دسته از افرادی زندگی بهتـر و سلامت تری خواهـند داشت که به تناسب ورزش کنند.

علت اعتیاد ورزشی چیست؟
سال ها پیش، فیزیولوژیست های ورزش تصور می کردند که این احتمال وجود دارد که افراد به ورزش کردن معتاد شوند، دقیقاً مثل اعتیاد به مورفین و مواد مخدر. ورزش شدید باعث افزایش میزان اندورفین در بدن می شود. نام اندورفین ترکیبی از واژه درونی و مورفین است و این مواد شیمیایی با گیرنده های مشابه مواد مخدر کار می کنند. اندورفین بدن با فعالیت فیزیکی زیاد افزایش می یابد. دانشمندان تصور می کردند که این می تواند همان دلیل اعتیاد فرد به ورزش شود.

اکثر تمرینات ورزشی شدید باعث افزایش اندورفین می شود. یکی از تحقیقات انجام گرفته در این زمینه نشان داد که وزنه برداری باعث بالا رفتن اندورفین می شود که مشابه با افزایش آن به سبب دویدن بر روی تردمیل می باشد. بدن فقط در زمان فعالیت اندورفین تولید می کند و بیشتر بودن این ماده باعث می شود قدرت تحمل ما دربرابر فشارهای فیزیکی بیشتر شود. خود را جای پیشینیان بگذارید و تصور کنید که قصد فرار از دست یک ماموت پشمالو را دارید.

دوست دارید بتوانید همینطور به دویدن خود ادامه دهید و هیچ ناراحتی جسمی نیز تحمل نکنید، حداقل تا زمانی که به پناهگاهی امن برسید. اینجا زمانی است که اندورفین به کمک شما می آید و باعث می شود ناراحتی جسمی و فیزیکی برایتان به وجود نیاید. با وجود میزان بالای اندورفین، اکثر افراد بعد از آن به ورزش اعتیاد پیدا می کنند.

ورزش وقتی مانع فعالیت های نرمال در خانه و محل کار شود، اعتیاد به شمار می رود. مثل سایر فعالیت ها، افراد به ورزش کردن نیز می توانند اعتیاد پیدا کنند: یعنی هرچه بیشتر ورزش کنند، بیشتر نیاز به ورزش کردن پیدا می کنند. برای افرادی که به این مشکل مبتلا شده اند، دست کشیدن از ورزش کاری محال است. حتی اگر آسیب هم ببینند، باز دوست دارند زمان و شدت تمریناتشان را افزایش دهند.

شاخص ها و ویژگی های اعتیاد ورزشی چیست؟
مثل هر اعتیاد دیگری اعتیاد به ورزش ۳ جزء مهم دارد که عبارتند از :

وابستگی : یعنی این احساس که برای شاداب بودن ورزش روزانه ضروری است.
تحمل و مقاومت : یعنی بصورت پیشرونده ای نیاز به انجام ورزش بصورت شدیدتر وجود داشته باشد تا به سطح یکسانی از شادابی و احساس خوب برسد.
علائم ترک : بصورت خستگی و ضعف ۳۶-۲۴ ساعت پس از ترک ورزش تعریف می شود. علائم افسردگی، اضطراب، تحریک پذیری و بی قراری شایع است.
علائم اعتیاد به ورزش
فردی که به این عارضه مبتلا است، معمولاً نسبت به اندام خود، میزان چربی بدن و حتی سطح ورزشی که دارد، احساس رضایت ندارد، همچنین بی اشتهایی عصبی یا پُرخوری عصبی را نیز می تواند ناشی شود، از دیگر علائم آن:

تمایل به اینکه ورزش یک علاقه غیر قابل کنترل است تا یک تفریح.
احساس گناه، افسردگی یا تحریک­ پذیری به هنگام ورزش نکردن.
تمایل افراطی به اینکه شغل، مطالعات یا روابط در مسیر ورزش باشد.
غیبت از مدرسه، دانشکده یا کار برای انجام ورزش.
انجام ورزش علی­رغم جراحات، خستگی یا بیماری.
همیشه با همان الگوی سفت و سخت تمرین می­ کند.
ورزش به مدت بیش از دو ساعت در روز، بارها و بارها.
تلاش مستمر در کاهش وزن و سوزاندن کالری.
زمانی که مریض یا زخمی است هم ورزش می­ کند.
ورزش را تا رسیدن به نقطه درد و فراتر از آن ادامه می­ دهد.

آیا اعتیاد به ورزش در ورزشکاران خاص بیشتر است؟
دوومیدانی و دویدن ها شایع ترین ورزشی هستند که در آن ها احتمال ایجاد اعتیاد به ورزش وجود دارد. اما در ورزش های هوازی مثل دوچرخه سواری و شنا هم احتمال آن وجود دارد. به مقدار کمتر در ورزش های بسکتبال، کشتی، والیبال و تنیس هم این احتمال وجود دارد.

احتمال بروز چه صدماتی در اعتیاد ورزشی بیشتر است؟
ورزش بیش از حد که همان اعتیاد ورزشی نامیده می شود، موجب صدمات جسمانی، خستگی، افسردگی و حتی می تواند منجر به خودکشی شود. ورزشکارانی که دچار این امر شده اند اغلب به صدمات ناشی از استفاده زیاد از اندام ها مثل شکستگی های استرسی استخوان یا کشیدگی های عضلانی- تاندونی و رباطی دچار می شوند. جالب اینجاست که از آنجا که لازمه درمان این آسیب ها کاهش یا قطع فعالیت برای مدتی است ولی این ورزشکاران نمی توانند بخاطر وابستگی به ورزش آن را انجام دهند لذا نسبت به درمان مقاومند و دیر بهبود می یابند.

آیا اعتیاد به ورزش با سایر انواع اعتیاد و مشکلات روانی همراهی دارد؟
وابستگی شدید به ورزش معمولاً همراهی با استفاده و اعتیاد به الکل یا مواد مخدر و داروها ندارد و این افراد بخاطر اثر سوء این مواد روی ورزش از آن ها ( مواد مخدر و الکل ) دوری می ورزند. برخی مطالعات ارتباط بین بی اشتهایی ( بی اشتهایی عصبی ) و اعتیاد ورزشی را مطرح کرده اند.

در موارد شک به اعتیاد ورزشی چه سوال هایی باید پرسیده شود؟
میزان انگیزه برای ورزش چقدر است؟
آیا پرداختن به ورزش با زندگی، شغل و ارتباط با اطرافیان تداخل پیدا کرده است؟
چه مقدار و چگونه ورزش می کند؟
آیا می توانند مدتی ورزش را قطع کنند؟
آیا در صورت به تاخیر افتادن ورزش دچار علائم ترک می شود؟
آیا سابقه ای از آسیب های ناشی از فعالیت زیاد مثل شکستگی های استرسی اخیر وجود دارد؟
نحوه برخورد با اعتیاد به ورزش چگونه است؟
در اغلب موارد پرداختن به ورزش ناشی از یک علت استرس زای زمینه ای است که فرد برای فراموش یا تحمل آن به ورزش روی می آورد. لذا اولین قدم در درمان اعتیاد به ورزش شناسایی و رفع عوامل استرس زای شغلی یا محیطی – خانوادگی است. درمان آسیب ها و صدمات ناشی از فعالیت زیاد مثل شکستگی های فشاری استخوان که در این افراد شایع است باید به نحو مقتضی صورت گیرد که اغلب نیازمند کاهش یا قطع فعالیت برای مدتی می باشد. البته بسیاری از این افراد نمی توانند این امر را انجام دهند ( قطع فعالیت ورزشی) و به تدریج دچار عوارض ناتوان کننده خواهند شد.

در وضعیت­ های شدید، اعتیاد به ورزش ممکن است به کمک کارشناسی نیاز داشته باشد، اما بدون این هم کنترل و درمان آن ممکن است، برخی موارد مهم که به هنگام ورزش باید به یاد داشته باشیم از این قرار است: برنامه ورزشی مناسبی را با همدیگر بریزید. بیش از اندازه آن را انجام ندهید، به بدنتان گوش کنید، اگر به بدنتان آسیب می­ رسد یا خسته شدید، ورزش را متوقف کنید. تمرینات کششی بیشتری انجام دهید تا ورزش شدید را ترک کنید. روزهای استراحتی را برای خود در نظر بگیرید. یک دفتر خاطرات تهیه کنید، هنگام تمرین سخت آن کمک می کند تا اوضاع را سیاه و سفید ندانید و مقدار ورزش در حال انجام را ببینید.