سندروم پرکاری در ورزشکاران و آسیب‌های ناشی از آن
معمولا ورزشکاران بخصوص آن عده از ورزشکاران جوانی که در سنین پایین‌تری ورزش حرفه‌ای را شروع می‌کنند، انگیزه‌ی بسیار بالایی برای کسب مهارت در رشته‌ی مورد نظرشان دارند. معمولا پسران در سنین دبیرستان در رشته‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال و دختران در رشته‌هایی مانند سافت‌بال، والیبال سعی در کسب مهارت دارند. با سایت دانستنی های ورزشی همراه باشید.
ورزشکارانی که به سطوح بالایی از مهارت دست می‌یابند و ورزش حرفه‌ای را شروع می‌کنند معمولا عارضه‌ای به نام سندرم پرکاری (استفاده‌ی مفرط) را تجربه می‌کنند.
بخصوص ورزشکارانی که مایل به فتح مقام‌های بالا در رقابت‌ها هستند برای اینکه از دیگر رقبا پیشی بگیرند، پیش از مسابقات در دوران آماده‌سازی و در دوران مسابقات فشار تمرینی زیادی به خود می‌آورند و دائما در حال تمرین کردن هستند.
سندروم پرکاری چیست؟
برای تعریف این آسیب محققان و کارشناسان ورزشی به یک اتفاق‌نظر دست نیافته‌اند و هر کدام از آن‌ها تعاریف متفاوتی از آن داشته‌اند. به عنوان نمونه، تکرار ریز آسیب‌های (میکرو‌تروما) متعدد اسکلتی-عضلانی که در اثر استفاده‌ی بیش از حد یک عضو یا در اثر اعمال بار اضافی بر عضو و بدون داشتن فرصت کافی برای جبران پدید می‌آید.
و یا اعمال نیروی ساده‌ای به طور مکرر بر یک بافت که این بافت یا می‌تواند از قبل آسیب دیده باشد و یا آسیب بعدا در اثر اعمال بار اضافی بیش از حد قدرت آن بافت، به وجود آید. انباشتن نیروهای کوچک‌تر تکراری در یک عضو در اثر انطباق بدن با فشارهای مکرر فیزیولوژیک و تولید آسیب در بافت درگیر فعالیت. به طور کلی بافت‌ها دارای محدودیت‌هایی هستند که وارد آوردن فشار بیشتر از آن می‌تواند سبب بروز آسیب شود.
این آسیب‌ها می‌تواند در نواحی لیگامنت‌‌ها و رباط‌ها، بافت نرم عضلانی، مفاصل و استخوان‌ها و محال اتصال تاندون به عضله مانند تاندون آشیل اتفاق بیفتد. همانگونه که اشاره شده این عارضه بیشتر در ورزشکاران جوان در سنین ۲۰الی ۲۹ سال شایع است.این عارضه در ورزشکاران حرفه‌ای زن شایع‌تر است.۶۰٪ تا ۸۰٪ این آسیب‌ها در اندام‌های تحتانی دانش‌آموزان دبیرستانی گزارش شده است.
علل و عوامل ایجاد سندروم پرکاری
اگر بخواهیم از دیدگاه علمی به عارضه‌ی سندروم پرکاری نگاه کنیم، می‌توان علل ایجاد این عارضه را به دو دسته تقسیم کرد:
دسته‌ی اول، عوامل درونی هستند با این توضیح که می‌تواند به علت وقوع مشکلات مادرزادی و ژنتیک در فرد پدید آید. عواملی مانند؛ عوامل اسکلتی-آناتومیکی، وجود آسیب اولیه از قبل، ضعف استخوان و غضروف درحال رشد، غیرطبیعی بودن راستای آناتومیکی اندام‌ها (ساق‌ها، ستون‌فقرات، یا هایپرموبیلیتی مفاصل)، عدم تعادل عضلانی و غیره.
دسته‌ی دوم عوامل بیرونی هستند که از انواع آن‌ها می‌توان به حجم و شدت تمرین یا ورزش تخصصی فرد، فواصل استراحتی (ریکاوری) کوتاه در بین تمرینات، شرکت در ورزش‌هایی که دارای حرکات و مهارت‌هایی هستند که در انجام آن‌ها مکرراً یک عضو ویژه‌ای حرکت می‌کند. یا همان حرکت تکراری را انجام می‌دهد مانند دریبل بسکتبال، تجهیزات و سطوح نامناسب و غیره، اشاره کرد.
همچنین دانشمندان با محاسبه‌ی سن و تعداد ساعاتی که ورزشکاران به تمرین در هفته می‌پردازند به این نتیجه رسیده است که منحصرا خطر آسیب در افرادی که در یک رشته‌ی ورزشی واحد فعالیت می‌کنند به نسبت دیگر ورزشکاران بیشتر است.
اما اگر بخواهیم از این دیدگاه به موضوع بنگریم که دوره‌ی پدید آمدن آسیب به چه شکل و عوامل گوناگون چگونه دست به‌دست هم داده و سبب بروز این عارضه در دانش‌آموزان دبیرستانی ورزشکار و ورزشکاران حرفه‌ای می‌شود، کاملا با مواردی که در بالا ذکر شد متفاوت است. برای بررسی این موضوع در تمامی ورزشکاران حرفه‌ای، چه با سن پایین چه بالا باید به دوران نوجوانی آن‌ها بازگردیم، یعنی زمان
ورزشکاران نوجوان و یا جوان فکر می‌کندد که هر کاری را تمام و کمال انجام دهند و بتوانند به‌سرعت قواعد بازی را یاد بگیرند و تبدیل به یک بازیکن حرفه‌ای شوند و در رشته‌های ورزشی مورد علاقه‌‌شان عالی ظاهر شوند. حتی برخی از آن‌ها در کنار ورزش‌هایی که انجام می‌دهند در ساعاتی که باید به استراحت و تفریح بپردازند، دوره‌ی تمرینی دیگری برای خود برمی‌گزینند مثلا افراد والیبالی در کنار رشته‌ی خود، تمرینات سافت‌بال را نیز انجام می‌دهند.
و در این کار دختران بیشتر از پسران کوشا هستند. حتی تمرینات آن‌ها ممکن است تا یک سال به‌طور مداوم به‌طول انجامد. در این سن که سن رشد محسوب می‌شود عضلات و استخوان‌ها درحال رشد هستند، استفاده‌ی بیش از حد به ویژه از اندام‌های تحتانی سبب بوجود آمدن عارضه‌هایی از قبیل ازگودشلاتر ویا التهاب مفصلی و در صورت عدم درمان منجر به ایجاد آسیب‌های بافتی در این اشخاص می‌شود و درد و ناراحتی‌هایی برای فرد به همراه می‌آورد.
حال دیدگاه سومی نیز وجود دارد، بر اساس تحقیقات صورت گرفته، برخی از اندام‌ها ذاتا مستعد ابتلا به این نوع آسیب هستند، نظیر شانه، زانو (۲۸٪)، پاشنه‌ی پا ۲۱٪) مچ‌پا و خود پا…
آسیب سندرم پرکاری اگر منجر به آسیب‌های بافتی نشده باشد، بخصوص بافت‌های سخت بدن مانند استخوان، قابل درمان است. این عارضه نسبت به دیگر آسیب‌ها سریع‌تر بهبود می‌یابند. یکی از بهترین روش‌های درمان «استراحت فعال» است. میزان دوره‌ی استراحت برای رفع آسیب به خیلی از فاکتور‌ها بستگی دارد، مانند نوع آسیب، شدت آن، و درجه‌ی سختی ورزشی که ورزشکار می‌خواهد دوباره به آن برگردد.
مربیان، کارشناسان ورزشی برنامه گذاران ورزشی باید به این نکته توجه داشته باشد که طوری ورزشکاران را هدایت کنند تا در حین اجرای رقابت‌ها و یا در تمرینات از این لحاظ مشکلی برای آن‌ها پیش نیاید. برای مثال باید برنامه‌ی تمرینی ورزشکاران را طوری تنظیم کنند که حداقل ۳ماه فرصت استراحت از یکسال دوره‌ی آماده‌سازی و تمرینات را داشته باشند.
استراحت فعال مانند دوچرخه‌سواری تفریحی، اسکی، شنا و عدم اجرای تمرین رشته‌ی تخصصی به مدت ۳هفته تا یک ماه، و انجام یک رشته‌ی ورزشی جایگزین. می‌توانید در دوره‌ی استراحت برخی از تمرینات کششی و تعادلی را انجام دهید.
تمرینات تازه‌ای نیز برای رفع این نوع آسیب معرفی شده است، یعنی تمرینات افزاینده‌ی توانایی تشخیص موقعیت و کنترل عارضه و آسیب به مفاصل. مانند استفاده از صفحات نوسانی بعد از بروز آسیب اسپرین قوزک پا. یا تمریناتی که در آن عضو شما ثابت بوده (غیر فعال) و دستگاه است که عضو شما را حرکت داده، مورد کشش و فشار ملایم قرار می‌دهد، یا بجای دستگاه نیز می‌توان از فردی به‌منظور انجام عمل دستگاه بهره گرفت.
پیشگیری بهتر از درمان است
همیشه توصیه می‌شود پیشگیری بهتر از درمان است، که در این زمینه نیز صدق می‌کند، بهترین راه درمان سندروم پرکاری پیشگیری از وقوع آسیب است. این اهمیت دارد که ورزشکاران را از آسیب‌ها و خطرات احتمالی آگاه کنیم. از این قبیل پیشگیری‌ها می‌توان به محدود کردن بار اضافه‌ی تمرینات توسط کوتاه کردن مدت زمان تمرین و همچنین افزایش فواصل استراحتی و افزایش مدت فواصل استراحتی بین تمرینات، تعدیل و اصلاح تمرینات بر اساس سن، قدرت، میزان رشد بدنی و آسیب قبلی ورزشکار اشاره کرد.
باید ورزشکاران را از نقاط حساس بدن‌شان که مستعد وقوع این چنین عارضه‌هاییست مطلع ساخت. برای مثال باید بدانند که بیشتر از مناطق دیگر تحت تاثیر قرار می‌گیرند، استخوان‌ها هستند (استرس فراکچر)، یا برخی از بافت‌های نرم که بیش از حد مورد استفاده قرار می‌گیرند، آرنج تنیس‌باز، زانوی پرش کنندگان، بازوی شناگران، کشیدگی کشاله ران در ژیمناستیک کاران و همانگونه که اشاره شد التهاب تاندون آشیل در ورزشکاران است.
علاوه بر این مربیان، والدین ورزشکاران باید نسبت به آن‌ها بسیار متوجه و آگاه باشند و در راهنمایی آن‌ها با تمام توان بکوشند. نقش مربی ویا کسی که بتواند دائما نکات را به ورزشکاران یادآور شود مهم است. مربی علاوه بر آگاهی خود و ورزشکارش از آسیب و مناطق در معرض آسیب و نکات دیگر باید بتواند برنامه‌ریزی درستی برای یک سال ورزشکار داشته باشد.
شاید لازم باشد تا یک برنامه‌ریزی دراز مدت انجام دهد. تاکید مربی به ورزشکاران برای رفتن به جلسات فیزیوتراپی، داشتن جلسات تفریحی و استراحتی باشد. از لحاظ روانی باید فرد را آماده کند و به وی توضیح دهد که قهرمانی تنها ملاک اصلی برای ورزشکار حرفه‌ای شدن نیست بلکه رعایت نکات و اصول چگونه تمرین و قهرمان شدن در عین حال حفظ سلامتی مهمترین نکته است.
شایع‌ترین علت پارگی و شکستگی بافت‌های بدن در اثر سیکل‌های کوچک نیروهای مکانیکی غیر طبیعی هستند که به طور مکرر بر مناطق خاصی از بدن اعمال می‌شوند. این آسیب‌ها احتمالا ناشی از فرسودگی و خستگی بافت‌هاست.
پس تا می‌توانید استراحت کنید، به‌هیچ‌وجه از عضلات و بدن خسته‌تان کار نکشید و اگر احساس سوزش و درد در ناحیه‌ای از بدن‌تان شدید بهتر است تا تمرینات را متوقف کنید یا آن‌ها را تعدیل کنید و شکل اصلاح شده‌ای از آن‌ها را اجرا کنید. باید سلامت باشید تا بتوانید در رقابت‌ها شرکت کنید.
بیشتر بخوانید: چگونه هنگام ورزش در هوای سرد از آسیب دیدگی جلوگیری کنید؟