اسکولیوز چیست + حرکات اصلاحی درمان اسکولیوز
اسکولیوز عبارت است از انحراف طرفی ستون مهره‌ها، به نحوی که زاویه شوکی مهره‌ها به سمت تعقر و بدنه مهره‌ها به سمت تحدب چرخش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر هنگامی که از روبرو به ستون مهره‌ها نگاه می‌کنیم ستون مهره مستقیم و در امتداد یک خط عمودی صاف است. با سایت دانستنی های ورزشی همراه باشید.
هر گاه این خط صاف دچار خمیدگی گردد در نگاه از روبرو دیگر ستون مهره به صورت یک امتداد مستقیم دیده نمی‌شود و به یک یا هر دو سمت دچار خمیدگی می‌شود که به این مشکل اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره می‌گوئیم. به طور کلی انحنای بیشتر از ۱۰ درجه غیر طبیعی است.
در کل ۳ نوع اسکلیوز اصلی وجود دارد، اما این را هم باید گفت که اگر بخواهیم اسکولیوز را از جهات دیگر بررسی کنیم انواع شاخه‌های متفاوت دیگری را نیز می‌توانیم تقسیم‌بندی کنیم. این سه نوع اصلی عبارتند از: اسکولیوز عملکردی، اسکولیوز با منشاء عصبی_عضلانی و اسکولیوز با علت ناشناخته.
ایجاد اسکولیوز یک روند تدریجی دارد. اسکولیوز معمولاً درست قبل یا در خلال بلوغ مود توجه قرار می‌گیرد. زمانی که جهش رشدی در فرد ایجاد شده است. بروز اسکولیوز در خانم‌ها شایع تر از آقایان است. در موارد کمی اسکولیوز در دوره نوزادی تشخیص داده می‌شود و لذا درمان زودتر شروع می‌گردد.
اسکولیوز از نظر شکل به دو دسته تقسیم می‌شود
- انحنای تکی یا C شکل
- انحنای دوتایی یا دبل شکل (Sشکل)
تمام حرکات اصلاحی که در اینجا پیشنهاد می‌شوند برای بهبود هر دو وضعیت S شکل و C شکل هستند، هرچند انحناها به چپ یا به راست یا هر دو طرفه باشند یا برعکس. اما بهتر است که هنگام انجام حرکات با پزشک معالج خود مشورت کنید.
انواع اسکولیوز
۱- اسکولیوز مادرزادی: فرد به هنگام تولد، دارای ناهنجاری مهره‌ای بوده و ستون فقرات وی انحراف جانبی دارد.
۲- اسکولیوز اکتسابی: به انواعی از اسکولیوز اطلاق می‌شود که فرد در طول دوران زندگی تحت تأثیر عوامل مختلف به آن دچار می‌شود.
عوارض اسکولیوز
- درد
- اختلال در عملکرد سیستم قلبی – ریوی
- اختلالات عصبی
- اختلال در راه رفتن
- کاهش تحرک ستون فقرات
- اختلاف طول پاها
- دامنه حرکتی در جهت خم شدن به طرفین کاهش می‌یابد
- چرخش مهره‌ها محدود می‌شود
علائم اسکولیوز
- در شروع بیماری اغلب اسکولیوز درد ندارد و می‌تواند تشخیص آن مشکل باشد.
- قرار نداشتن شانه ها یا دو سمت لگن در یک سطح مثلاً یک شانه بالاتر از شانه دیگر باشد.
- وجود داشتن یک حالت برجستگی یا کوهان در یک سمت ستون مهره در قسمت پشت
- ضعف عضلات یک سمت ستون مهره که در معاینه بصورت تحلیل رفتن عضلات یک سمت ستون مهره خود را نشان می‌دهد.
- کمردرد مزمن
- افتادگی شانه ها
- خوابیدن روی یک سمت در هنگام دراز کشیدن به پشت در اثر چرخش به سمت ستون مهره.
تشخیص اسکولیوز
معاینه ستون مهره توسط پزشک برای بررسی انحناء آن که آیا اسکولیوز کمر وجود دارد یا اسکولیوز در ناحیه قفسه سینه وجود دارد. در معاینه پزشک از شما می‌خواهد تا به جلو خم شوید ( مثل حالت رکوع ) و وی در این حالت انحراف ستون مهره شما را به یک سمت بررسی می‌کند. انجام رادیوگرافی ستون مهره برای بررسی دقیق تر وجود یا عدم وجود اسکولیوز. در صورت وجود اسکولیوز پزشک از روی عکس رادیوگرافی می‌تواند میزان اسکولیوز و درجه آن را اندازه گیری کند
الگوهای مختلف قوس اسکولیوز
حرکات اصلاحی درمان اسکولیوز با ورزش
حرکات اصلاحی شامل تمرینات قدرتی، استقامتی، تنفسی و کششی است که هر یک از این‌ها دارای اهمیت خاصی هستند. در زیر به برخی از حرکات اصلاحی اشاره می‌شود.
۱- فرد جلوی آینده تمام قد می‌نشیند و وضعیت صحیح نشستن را تمرین می‌کند. طویل کردن تنه در حالت نشسته ( افزایش ارتفاع تنه) این تمرین نه تنها به انعطاف پذیری ستون مهره ها کمک می کند، بلکه در اصلاح تغییر شکل و بهبود قدرت عمل عضلات نیز موثر است.
۲- فرد می نشینید، به سمت جلو خم می‌شود و دست‌ها را نیز به سمت جلو می‌کشد. این حرکت موجب بهبود تحرک در ستون مهره‌ها و بهبود انعطاف پذیری می‌شود. این تمرین برای اصلاح تغییر شکل اسکولیوز موثر است.
۳- فرد از میله بارفیکس آویزان می‌شود. این عمل منجر به تأثیر جاذبه روی ستون مهره‌ها و کشیده شدن آن‌ها می‌شود.
۴- فرد رو به شکم می‌خوابد و دست‌ها را به سمت جلو، در امتداد سر قرار می‌دهد. سپس سعی می‌کند دست‌ها را به جلو بکشد و طول تنه را افزایش دهد.
۷- فرد به حالت چهار دست و پا قرار می‌گیرد. سپس دست راست و پای چپ را بلند می‌کند و آن ها را در خلاف یکدیگر حرکت می‌دهد تا موجب کشش عضلات شود.
به پهلو خود بر روی زمین قرار بگیرید. در سمت تحدب انحنای ستون فقرات خود. طوری بر روی توپ قرار بگیرید که توپ در بین ران و قفسه سینه‌تان باشد. بدنتان را توسط پاها در پایین و دست موافق پای داخل که روی توپ قرار دارد در بالا، متعادل کنید و هنگامی که ثابت شدید، دست مخالف را از بالای سر به طرف بالا و دست تکیه‌گاه‌تان را بکشید، به طوری که دست مخالف کنار گوش‌ها باشد.
حرکت را برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگاه دارید و آن را ۲ تا ۳ مرتبه اجرا کنید. این حرکت می‌تواند به طور روزانه اجرا شود.
کشش طرفی بدن با استفاده از بالش ماساژ یا حوله رول شده
روی زمین به پهلوی خود دراز بکشید. بالش ماساژ یا همان حوله‌ی رول شده (استوانه‌ای) را در فضای بین قفسه سینه و ران خود قرار دهید و کاملاً آن را در زیر پهلوی خود تنظیم کنید به طوری که کامل فضای خالی را پر کند. پای داخلی خود را که بر روی زمین قرار دارد به پشت خم کنید و پای بیرونی‌تان را مستقیماً به جلو بکشید.
دست موافق پای داخلی در امتداد شانه به بیرون به صورت افقی کشیده می‌شود و دست موافق پای بیرونی در بالای سر و چسبیده در کنار گوش قرار می‌گیرد و تا جایی که انگشتان همان دست به زمین برخورد کند، به حالت کشیده نگاه داشته می‌شود. دست‌ها نسبت به هم زاویه ۹۰ درجه دارند.
کشش در حالت پلانک همراه با فرد کمک دهنده
بر روی شکم دراز بکشید. نوک انگشتان پاها را در تماس با زمین قرار دهید و دست‌ها را به حالت ۹۰ درجه به طوری که ساعد‌ها بر روی زمین باشند، قرار دهید. به حالت پلانک قرار بگیرید، در این وضعیت زانوها، ران‌ها، شکم و سینه از زمین جدا هستند. فرد کمک دهنده در سمت تحدب انحنا زانو می‌زند و با هر دو دست بخش زیر قفسه سینه_بالای ران را نگاه می‌دارد و به سمت خودش می‌کشد. در این وضعیت کشش عمیق و بهتری ایجاد خواهد شد. این وضعیت را برای هر بار کشش برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگاه دارید، این حرکت را ۳ تا ۴ بار به طور روزانه انجام دهید.
حرکت خم به جلو با توپ فیتنس
حرکت را از وضعیت چهار دست و پا شروع کنید و شکم‌تان را بر روی توپ بزرگ فیتنس قرار دهید. بدنتان را بر روی توپ رها کنید و اجازه دهید تا به سمت جلو خم شوید. از این وضعیت آنقدر به سمت جلو خم می‌شوید تا کمر شما بر روی توپ عمود باشد. دست‌ها و پاهای خود را دورتر از توپ نگاه دارید به طوری که کف دست‌ها و نوک انگشتان پا در تماس با زمین باشند. در این وضعیت دست‌ها و پاهای شما نیز عمود بر توپ می‌باشند. این وضعیت را برای ۱۰ ثانیه نگاه دارید و آن را ۱۰ مرتبه انجام دهید.
اصلاح وضعیت‌ها
در این تصویر همان طور که مشاهده می‌کنید، فرد در حالی که ارتفاع بالش زیر سرش بلند است، به پهلو می‌خوابد این حالت موجب کج شدن ستون مهره‌ها می شود و یا اگر بالش هم کوتاه باشد موجب انحراف می‌شود.
چگونه از اسکولیوز پیشگیری کنید؟
در وضعیت مناسب بایستید و بنشینید و از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کند. با رعایت اصول مناسب اجسام را بلند کنید. با ورزش عضلات ستون مهره را تقویت کنند و انعطاف پذیری و قدرت مناسب را در ستون فقرات کسب کنید. از بلند کردن اجسامی که برای شما سنگین هستند پرهیز کنید حتی آن ها که از کیف‌های سامسونت سنگین استفاده می‌کنند این امر خصوصاً در دانش آموزان در حوالی بلوغ لازم است، مورد توجه قرار گیرد.
لازم است بدنبال نشستن طولانی روی صندلی محیط کار یا پشت کامپیوتر هراز گاهی بلند شوید و برروی عضلات ستون مهره ورزش های کششی را اعمال کنید. تناسب اندام خود را حفظ کنید و از چاقی و اضافه وزن بپرهیزید.