انواع راه های افزایش قد؛افزایش قد بعد از بلوغ امکان پذیر است؟

کوتاهی قد به ویژه در بین زنان یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها در جوامع امروزی است که برای رفع این مشکل معمولا خانواده‌ها به روش‌های درمانی مختلفی روی می‌آورند چرا که بلند قد بودن مزیت‌های زیادی دارد و این ارزش را دارد برای اینکه قدتان بلند شود دست به کار شوید! با سایت دانستنی های ورزشی همراه باشید.

انواع کوتاه قدی

۱- ژنتیکی: این افراد از نظر ژنتیکی هم قد پدر و مادر خود هستند به عبارت دیگر قد خود را از پدر و مادر خود به ارث برده اند! درمان: برای این گروه راه‌های درمانی زیادی وجود ندارد. جراحی در بعضی موارد موثر بوده است.

۲- بیماری: بیماری‌های مختلف نظیر سوء تغذیه و بیماری‌های ریوی، خونی، استخوانی و …موجب کوتاهی قد می‌شوند. درمان: درمان بیماری زمینه‌ای تا قبل از بسته شدن صفحات رشدی

۳- اختلالات هورمونی: اختلال در ترشح هورمون‌های موثر در رشد، باعث کوتاهی قد می‌شود. درمان: تجویز هورمون مربوطه عمده رشد قد در آقایان تا پایان سن ۲۵ سالگی و در خانم‌ها تا پایان ۱۸ سالگی است. مهمترین عامل افزایش قد غده هیپوفیز است که در زیر مغز قرار دارد و با ترشح هورمون رشد باعث افزایش طول و عرض استخوان‌ها به افزایش قد کمک می‌کند.

ژنتیک مهمترین عامل در افزایش قد

ژنتیک هر فرد مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در بلندی یا کوتاهی هر فرد است، البته عوامل محیطی، اقتصادی و اجتماعی نیز مؤثر است؛ ولی به‌طور کلی ۹۰ درصد عامل ژنتیکی قد فرد را تعیین می‌کند. اما اگر والدین شما هر دو  کوتاه قد یا متوسط باشند، به این معنی نیست که سرنوشت مشابهی خواهید داشت، چرا که قد، خصوصیتی چندژنی است. یعنی گروهی از ژن‌ها روی آن اثر دارند. اگر در خاندان شما افراد بلندقدی وجود داشته باشند این شانس وجود دارد که ژن بلندی قد به شما هم رسیده باشد.

شانس افزایش قد چقدر است؟

افزایش قد با ورزش

ورزش منظم نیز تأثیر مستقیمی بر روی ترشح هورمون رشد دارد، مطالعات نشان می‌دهند که مقدار و دفعات ترشح هورمون رشد با فعالیت ورزشی شدید مرتبط  است و بعد از فعالیت ورزشی هورمون رشد بیشتری در بدن آزاد می‌شود. برای اینکه شما بیشترین بهره را از فعالیت ورزشی بدست آورید، باید مطمئن باشید که مدت و شدت فعالیت ورزشی شما برای ایجاد پاسخ مناسب ( تحریک هیپوفیز قدامی برای ترشح هورمون رشد ) کافی است.

اما….

ورزش فقط به فرد کمک می‌کند تا به مقدار قدی که ژنتیک تعیین کرده است برسد، یعنی ارتفاع ژنتیکی از پیش تعیین شده و این امکان وجود ندارد که ورزش باعث شود فرد بیشتر از مقداری که توسط ژنتیک تعیین شده رشد کند.

نه بسکتبال و نه والیبال باعث افزایش قد می‌شود و نه بدنسازی و ژیمناستیک باعث کوتاهی قد! قد یکی از ویژگی‌های استعدادیابی در بسکتبال و والیبال است و در صورتی که فرد این ویژگی را نداشته باشد نمی‌تواند در میدانی حاضر شود که شما او را ببینید و تصور کنید این ورزش باعث افزایش قد او شده است، در هر صورت در سنین رشد فعالیت ورزشی یکی از گزینه‌های رشد است که نباید نادیده گرفته شود.

افزایش قد بعد از بلوغ

از سن ۲ سالگی به بعد، هر سال حدود ۵ تا ۷ سانتی متر به قد فرد اضافه می‌شود، این مرلحه از رشد، با نزدیک شدن به سن بلوغ کاهش پیدا می‌کند، مرحله بعدی رشد، در دوران بلوغ است، که طی آن جهش رشد قد وجود دارد، این جهش رشد در دختران از ۱۰ الی ۱۲ سالگی و در پسران ۱۱ الی ۱۳ سالگی وجود دارد، که در دختران منجر به رشد ۲۰ الی ۲۵ سانتی متر و در پسران ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر می‌شود.

بهتر است بدانید که حداکثر جهش رشد در دختران پیش از شروع عادت ماهیانه است، یعنی اگر قاعدگی در سن ۱۰ الی ۱۱ سالگی اتفاق بیفتد رشد بعد از آن ۱۰ الی ۱۱ سانتی‌متر است ولی اگر که در سن ۱۳ سالگی این اتفاق بیفتد، رشد بعد از آن ۵ تا ۷ سانتی‌متر خواهد بود. در پسران نیز حداکثر جهش رشد در مراحل انتهایی‌تر بلوغ دیده می‌شود.

با پیشرفت بلوغ و بعد از آن، به علت تولید و ترشح هورمون‌های جنسی، به مرور صفحات رشد استخوان بسته می‌شود و امکان افزایش قد بعد از بلوغ به صورت چشمگیر وجود نخواهد داشت، یعنی ممکن است فردی تا سن ۲۰ سالگی صفحات رشدش باز باشد اما مقدار رشد خیلی کمتر از آن چیزی که است بتوان به صورت محسوس مشاهده کرد. تشخیص این بلوغ در دخترهای چاق کمی مشکل است. این چاقی مقداری بلوغ و در نتیجه سن استخوانی را جلو انداخته و مقدار قد نهایی را کوتاه می‌کند. بنابراین این باور که تا ۲۵ سالگی قد می‌کشیم ممکن نیست.

تزریق هورمون رشد یکی از راه های افزایش قد

درمان کوتاهی قد با تزریق هورمون رشد پس از تشخیص قطعی کمبود هورمون رشد تنها در صورتی موثر است که صفحات رشد استخوانی باز باشند.  یعنی پیش از بلوغ یا اوایل بلوغ، در زمانی که صفحات رشد در حال بسته شدن هستند، درمان با هورمون رشد به هیچ‌وجه موثر نیست.

استفاده از هورمون رشد برای افزایش قد، به صورت تزریقی با فواصل خاص است، مثلاً هر شب با مقدار مشخصی که پزشک تجویز می‌کند، به بیمار تزریق می‌شود. آمپول‌ها به صورت زیر جلدی تزریق می‌شود. مدت درمان خیلی طولانی است و در حد یک یا چند سال است. با این کار، پزشک از کودک انتظار رشد قدی دارد اما اگر صفحات رشد بسته شده باشد، ما دیگر انتظار پاسخ به درمان با هورمون رشد را نداریم.

افزایش قد با حرکات کششی

انجام حرکات کششی و یا آویزان شدن از بارفیکس، تا حدودی می‌تواند باعث کاهش فشردگی ستون فقرات شود اما پس از مدتی دوباره این فشردگی ایجاد می‌شود و یا اینکه در صورت وجود ناهنجاری در ستون فقرات با رفع آن، فرد قامتش راست می‌شود و قد واقعی نمایان می‌شود.

جراحی استخوان ها برای رشد قد

یکی دیگر از راه های افزایش قد که به نوعی غیر مرسوم است، جراحی استخوان ساق پا است. در جراحی افزایش قد، در ابتدا استخوان‌ها را شکسته ‌(ران یا ساق پا) و اطرافش را دریل ‌(سوراخ) می‌کنند. البته سعی می‌شود در شکستن کورتکس استخوان ‌(لایه بیرونی استخوان) به مغز استخوان و عروق اطراف صدمه کمتری وارد شود سپس دستگاه مخصوص به نام «الیزاروف» را به‌ وسیله پین‌ها و سیم‌هایی به دو سوی استخوانی که شکسته شده، وصل می‌کنند.

این دستگاه دارای پیچ‌هایی است که هر شش ساعت باید ۲۵ درصد میلی‌متر چرخانده شوند تا استخوان‌ها را از هم دور کنند تا آن ها در فضای خالی رشد کنند. نکته مهم این است که پزشک باید به طور مرتب با رادیوگرافی فاصله دو استخوان را بررسی کند.

گاهی ممکن است استخوان‌سازی به اندازه کافی نباشد، در این صورت فرآیند را متوقف می‌کنند تا استخوان‌سازی صورت گیرد و استخوان‌ها به هم نزدیک شوند سپس ادامه می‌دهند. با توجه به این‌که فرآیند جراحی افزایش قد طولانی مدت است برای هر یک سانتی‌متر در سن بلوغ، حدود یک ماه و برای سنین بالاتر یک ماه و نیم طول می‌کشد؛ بنابراین در سن بلوغ رشد استخوانی بیشتری دارند و نتیجه بهتری حاصل می‌شود. این نوع عمل جراحی،‌ اگر موفقیت‌آمیز باشد،‌ تنها در حدود ۷ سانتی‌متر به قد فرد اضافه خواهد کرد، در این خصوص نیز بهتر است با پزشک مشورت کنید.

راه های افزایش قد در سن رشد

همانطور که در ابتدای مطلب مطرح شد، ژنتیک عامل اصلی است منتها عوامل غیر ژنتیکی دیگری نیز مهم هستند و از راه های افزایش قد محسوب می‌شوند، مثلاً اهمیت تغذیه در حدی است که، در برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی که مردم عموما جثه‌‌های ظریف و کوتاهی داشته‌‌اند متخصصان با تغییر رژیم غذایی توانسته‌‌اند رشد قدی را چند سانتی‌‌متر افزایش دهند.

تغذیه از دیگر مسائل مهم است. رژیم غذایی یک کودک یا نوجوان باید غنی از پروتئین، لبنیات و مواد معدنی باشد. لبنیات به دلیل حاوی بودن کلسیم، حائز اهمیت است چون استخوان‌ها برای رشد و شکل‌گیری به این ماده نیاز  دارند. لذا به خانواده‌ها توصیه می‌شود که اگر بخواهند فرزندان بلند قد داشته باشند از مصرف لبنیات به ویژه ماست غافل نشوند.

مصرف ویتامین D برای رشد و سلامت استخوان‌ها کودکان ضروری است، این ویتامین را می‌توان از غذاهایی مانند ماهی، قارچ و لبنیات، تخم‌مرغ و یا قرار گرفتن در معرض نور مناسب خورشید به دست آورد. همچنین مصرف “روی” نیز در رشد و سلامت اهمیت دارد و کمبود آن باعث توقف رشد می‌شود. منابع آن شامل حبوبات، مارچوبه، تخم‌مرغ و صدف است.

خواب یکی از مهمترین عوامل برای افزایش قد است. زیرا اوج ترشح هورمون رشد از ساعت ۲۲ تا ۲۳ شب است. پس به خانواده‌ها توصیه می‌شود حتماً به ساعت خواب فرزندان خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. در غیر این صورت از ترشح هورمون رشد محروم خواهند بود. بهترین ساعت برای خواب کودکان ساعت ۱۰ شب است.

افراد چاقی که از کودکی چاق بوده‌‌اند حتی اگر از نظر ژنتیکی قد بلند باشند، امکان اینکه در نهایت کوتاه قد شوند نسبت به همسن و سالان خود، وجود دارد. علیت این مشکل در هورمونی به نام لپتین است که از سلول‌‌های چربی بدن ترشح می‌‌شود. هر چه قدر تعداد سلول‌‌های چربی در بدن بیشتر باشد، میزان ترشح هورمون لپتین نیز بیشتر خواهد بود.

این هورمون با تاثیر بر هیپوتالاموس و هیپوفیز  و در نهایت اثر بر اندام‌های تناسلی سبب ترشح هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون در دختران و تستوسترون در پسرها می‌‌شود. در واقع هورمون‌‌های جنسی می‌توانند بر صفحات رشد استخوانی یعنی همان صفحات اپی‌فیز اثر کرده و باعث زودتر از موعد بسته شدن رشد این صفحات شوند، در نتیجه رشد قدی متوقف شده و فرد کوتاه قد می‌‌ماند.

دریافت اسید آمینه گلیسین قبل از فعالیت ورزشی می‌تواند تا حدی باعث تحریک ترشح هورمون رشد شود. ولی این اسید آمینه زمانی موثر است که به صورت مکمل دریافت شود. با مصرف غذاهای غنی از اسید آمینه گلیسین (مانند گوشت، ماهی، مرغ و شیر) قبل از فعالیت ورزشی، نمی‌توان ترشح هورمون رشد را افزایش داد، زیرا با مصرف این نوع غذاها قبل از فعالیت ورزشی، معده شما پر خواهد شد و گلیسین اضافی جذب بدن نخواهد شد. اگر اسید آمینه گلیسین بیشتر از مقدار لازم دریافت شود، مقدار اضافی آن باید از سد خونی- مغزی (blood-brain barrier) عبور کند، در نتیجه اثر گلیسین بر روی ترشح هورمون رشد کاهش می‌یابد.

بنابراین می‌توان گفت، فقط در صورتی که این اسید آمینه به صورت جدا و به شکل مکمل و ترجیحاً با معده‌ی خالی مصرف شود، باعث آزاد شدن هورمون رشد می‌شود. در این حالت سرعت جذب گلیسین بالا می‌رود و سایر اسیدهای آمینه نیز با جذب آن تداخل نخواهند کرد.

فریب تبلیغات راه های افزایش قد را نخورید!

شاید شما هم بارها تبلیغ قرص های افزایش قد را دیده و یا شنیده باشید. این محصول ادعا می‌کند، می‌تواند باعث رشد قد افراد در هر سنی شود. برای همین هم تصویر افراد بالغ را نشان می‌دهد که ناگهان قد کشیده‌اند! اما آیا چنین چیزی ممکن است؟

دکتر امید ظهور، متخصص طب فیزیکی در این ‌باره جواب کوتاه اما کاملاً قانع کننده‌ای دارد: چنین چیزی اصلاً امکان ندارد و دروغ محض است، چون بعد از یک سنی اپی‌فیزها (صفحات رشد در سر استخوان های بلند) بسته می‌شوند. آخرین سن برای رشد استخوان‌ها و اصطلاحاً قد کشیدن در دخترا ۱۶ سالگی و در پسران تا ۱۸ سالگی است، البته این سن با توجه به مسائل ژنتیک و نژادی می‌تواند کمی متفاوت باشد، بنابراین خاصیت این قرص‌ها نه تنها دروغ است بلکه ممکن است باعث ایجاد عوارض هم شود.

آنچه که خانواده‌ها در ارتباط با قد باید بدانند این است که اگر بخواهند در آینده از فرزندان بلند قد برخوردار باشند باید قبل از تولد به فکر آن باشند.به هیچ عنوان فریب تبلیغات را نخورید و خودسرانه هیچ داروی را مصرف نکنید.